Rede

O GAAP entende o traballo de análise, investigación e intervención ou proxección pública en termos colaborativos. Mencionouse xa a vinculación dos seus membros con diferentes grupos de investigación e departamentos universitarios e cun centro público de investigación, co que isto presupón sobre conxunción de proxectos e toda clase de iniciativas. Alén desa adscrición de base hai algunhas outras plataformas e redes coas que o Grupo mantén de orixe relacións de coparticipación e intereses conxuntos. No fundamental trátase da rede internacional Poetics of Resistance e do Centro de Investigacións sobre Escrituras e Procesos Emerxentes (CIEPE, en proceso de constitución formal).

A primeira intégrana investigadores de varios países europeos e americanos. O seu comité coordinador está integrado por William Rowe (Birkbeck College, University of London), Ben Bollig (University of Leeds), Cornelia Gräbner (Lancaster University) e Arturo Casas (Universidade de Santiago de Compostela). A rede celebrou até agora dous simposios internacionais, un en Leeds e outro en Santiago de Compostela. Para 2010 está prevista a celebración dun terceiro simposio, probabelmente en Londres.

O CIEPE é (será, cando culmine o proceso administrativo que a universidade esixe para a concreción desta clase de plataformas) un centro propio da Universidade de Santiago de Compostela. Os artigos 1 e 3 dos seus Estatutos delimitan natureza e obxectivos do seguinte xeito:

— O Centro de Investigacións sobre Escrituras e Procesos Emerxentes (CIEPE) constitúese como centro propio da Universidade de Santiago de Compostela (USC) dedicado ao estudo científico dos fenómenos de emerxencia literaria, ou en xeral artístico-literaria, e dos procesos culturais e disciplinares emerxentes. A prioridade do CIEPE será a emerxencia literaria e cultural no mundo actual, malia o cal non se exclúen investigacións referidas a etapas históricas anteriores.

— O CIEPE márcase como obxectivos fundamentais os seguintes:

a) Promover o estudo científico das novas prácticas, repertorios, formas, usos e suxeitos literarios, artísticos e culturais.

b) Impulsar a investigación sobre manifestacións literarias, artísticas e culturais procedentes de marcos territoriais e culturais aos que tradicionalmente se adxudica unha visibilidade, unha representatividade ou unha lexitimidade insuficientes, e, neste sentido, ser centro de referencia na USC para a canalización de propostas relacionadas co estudo da emerxencia cultural e para o fomento das relacións académicas e de investigación con outros centros dedicados a obxectivos converxentes cos aquí detallados.

c) Analizar fenómenos vinculados coa hibridación cultural, así como en xeral os relativos a procesos de colonización, inmigración, diáspora, exilio e outras circunstancias históricas e políticas determinantes de dinámicas de interacción cultural en situación de desigualdade.

d) Investigar núcleos de problemas adoito desatendidos na programación das titulacións universitarias tradicionalmente vinculadas ao espazo académico das Humanidades e das Ciencias Sociais. Entre outros, os seguintes: identidade cultural, etnicidade, poscolonialidade, cultura de masas, emerxencia e canonicidade, exclusión cultural e subalternidade, oralidade, posxenericidade e posliteratura, cibercultura, a cultura dos novos medios, literacidade e criticidade, comparatismo cultural, escrituras non lineais, escrituras transversais (entre literatura, cinema, televisión, banda deseñada, performance…), ideoloxía e espazos culturais, imaxinarios sociais, estudos visuais ou novas prácticas teatrais.

e) Abrir horizontes na investigación interdisciplinar dos fenómenos e procesos emerxentes, incorporando puntos de vista antropolóxicos, psicolóxicos, de xénero, xeoculturais, sociolóxicos, estéticos, mediáticos, políticos, económicos, tecnolóxicos ou xurídicos, entre outros.

f) Habilitar un espazo de reflexión teórica, heurística e metodolóxica correlativo á delimitación dos obxectivos anteriores.

g) Explorar vías de aplicación e integración curricular dos obxectos de estudo detallados e do seu mellor rendemento didáctico e divulgativo, con atención aos ámbitos universitario e do ensino secundario.

h) Informar e prestar asesoramento científico a institucións públicas ou privadas, así como a persoas físicas ou xurídicas, sobre aspectos relacionados coa emerxencia artístico-literaria e cos procesos de emerxencia cultural, tanto nunha dimensión planificadora xeral coma no relativo á organización de mostras, publicacións, exposicións, festivais e outros eventos artísticos e culturais.

i) Desenvolver e programar actividades docentes de posgrao e de formación continua no marco académico da USC.

k) Promover a organización de debates, seminarios, simposios, congresos e reunións científicas relacionadas coa natureza e funcións do centro.

l) Impulsar publicacións científicas en diverso formato vinculadas cos ámbitos de especialización do Centro.

m) Crear un fondo documental específico de carácter bibliográfico, hemerográfico e audiovisual que acolla os materiais de traballo e a produción investigadora propia. O Centro facultará o acceso telemático a ese fondo a través da súa páxina web.

No CIEPE, coordinado até o momento por Arturo Casas, participan como instancias promotoras oito grupos de investigación da USC: Grupo Compostela de Estudos sobre Imaxinarios Sociais (GI-1162),  Rede de investigadores en demografía, historia económica e migracións (GI-1172), Teoría da literatura e Literatura comparada (GI-1371), Antropoloxía socio-cultural (GI-1428), Estudos dos sistemas culturais galego, luso, brasileiro e africanos de lingua portuguesa (GI-1811), Investigacións literarias, artísticas, interculturais e educativas. Lecturas textuais e visuais (GI-1839), Cuestións identitarias na literatura en lingua inglesa (GI-1924) e Linguaxe, retórica e ideoloxía (GI-1944). Unhas das primeiras actividades que o CIEPE organizará, máis ben a plataforma de grupos mencionada, é o curso de verán Repensarmos Europa á luz da diferenza. Procesos emerxentes e enclaves culturais, que terá lugar entre os días 8 e 10 de xullo na Faculdade de Filosofía da USC e cuxa conferencia inaugural correrá a cargo de Itamar Even-Zohar (profesor emérito na Universidade de Tel Aviv). As directoras do curso son Raquel Bello e María do Cebreiro Rábade. A súa secretaria, María Xesús Nogueira.

O GAAP promove así mesmo proxectos de investigación, que concorren a convocatorias públicas nos marcos autonómico e estatal, e convenios con institucións e entidades públicas e privadas, de todo o cal se irá informando debidamente.

En activo

O Grupo Alea de Análise Poética (GAAP) formalizou a súa constitución no mes de xaneiro de 2009 na Faculdade de Filoloxía da Universidade de Santiago de Compostela. As súas actividades como núcleo efectivo de colaboración nos estudos sobre materia poética proceden en todo caso de antes da data que se sinala. Poden situarse nos proxectos e desenvolvementos teórico-críticos do grupo de Teoría da literatura e Literatura comparada (GI-1371 no Catálogo de grupos de investigación da USC), moi favorecidos nos últimos anos pola incorporación de novos investigadores/as que traballan sobre poética e poesía contemporáneas.

O GAAP fíxase como obxectivo fundamental a dinamización da investigación sobre materia poética e sobre os propios procedementos de análise metodolóxica e de selección e concreción heurística cando se fala de poesía. Trátase dunha tarefa entendida non estritamente en sentido académico senón, de modo especial, na súa dimensión participativa no campo literario-cultural. De xeito que o GAAP aspira a intervir nese campo achegando un discurso teórico e crítico plurívoco e non cinguido a coordenadas apriorísticas, que irá acompañado dun esforzo por documentar da mellor maneira posíbel o curso da poesía contemporánea, cunha ollada moi atenta á que se podería denominar actual, á de hoxe, a que está viva e ten algunha clase de cometido e presenza na esfera pública.

O GAAP confórmao desde os seus inicios un grupo de dez investigadoras e investigadores que comparten o interese polo debate metodolóxico na esfera teórico-crítica e comparada pero que no marco das análises que se comprometen a activar como colectivo estará orientado con determinación e claridade á produción poética galega, sobre todo á propia dos séculos XX e XXI. O concepto de produción que se pretende vehicular non terá un sentido restritivo nin textualista, de modo que as atencións serán así mesmo plurais e responderán a un programa aberto que non oculta a súa ambición como tarefa crítica e intelectual, por tanto tamén cultural e conscientemente política. Tratarase, pois, de activar a análise sobre repertorios e prácticas, sobre medios e públicos, sobre axencialidade e identidades, sobre a institucionalización e o canon, sobre imaxes e formas, sobre disposición e performatividade. Iso e algo máis.

No GAAP participan seis membros da área de Teoría da literatura e Literatura comparada da USC, pero non se trata dun proxecto interno deste núcleo. De feito, participan tamén dúas investigadoras adscritas ao Departamento de Filoloxía Galega da mesma universidade e dúas vinculadas ao Centro Ramón Piñeiro para a Investigación en Humanidades. Un propósito nalgún sentido subsidiario que non se quere ocultar na constitución do grupo, e na propia configuración da rede de colaboradoras/es detallada, é o debate sobre a historicidade da poesía e incluso o centrado no discurso historiográfico asociado, en relación co cal o grupo aspira a fornecer mecanismos alternativos que contribúan a renovar a historia literaria nos planos funcional, metodolóxico e mesmo discursivo. Fálase por tanto dunha proxección non allea ás esferas formativa e didáctica. 

Inicialmente constitúen o grupo Arturo Casas (coordinador), Iris Cochón, Lorena Domínguez Mallo, Margarita García Candeira, María López Sández, Isaac Lourido, Chus Nogueira, Montse Pena, María do Cebreiro Rábade e Iria Sobrino. É posíbel que no futuro se incorporen outros investigadores que asuman os obxectivos indicados e acheguen iniciativas e puntos de vista dinamizadores do proxecto.

A serie de logotipos do GAAP, entre eles o que acompaña esta anotación, débese á X. Carlos Hidalgo.